Description

Otrzymują Państwo do rąk IV wydanie „Kynologii. Wiedzy o psie” – wyjątkowego podręcznika, w którym ta wiedza jest wszechstronna, profesjonalna a jednocześnie przystępnie podana. Poszczególne rozdziały dotyczą pochodzenia, podstaw anatomii, fizjologii, zmysłów, rozmnażania, najczęściej występujących chorób, żywienia, genetyki i behawioru. Przedstawiono tu 198 ras z ich krótką charakterystyką oraz opisano działalność Związku Kynologicznego w Polsce, sposób organizowania wystaw psów rasowych i sędziowania. Ponadto podano wskazówki dotyczące hodowli psów rasowych, zakupu i dalszego odchowu. Pierwsze wydanie podręcznika miało miejsce w 2003 roku. Drugie w 2007 i trzecie w 2011 – wszystkie cieszyły się dużym zainteresowaniem Czytelników – studentów medycyny weterynaryjnej, biologii i hodowli zwierząt, zootechniki, nauki o zwierzętach, bioinżynierii zwierząt, a także hodowców i właścicieli psów. Z uwagi na całościowe przedstawienie wiadomości z dziedziny kynologii podręcznik ten jest nadal jedyną pozycją wydawniczą na polskim rynku, która w tak kompleksowym zakresie zawiera treści zbliżające człowieka do swego najwierniejszego przyjaciela – psa. Przy opracowywaniu podręcznika wykorzystano nie tylko piśmiennictwo, ale również własne doświadczenia autorów, którzy „od zawsze” hodowali psy. Składamy serdeczne podziękowania osobom, które pomogły w opracowaniu podręcznika, w tym Przewodniczącemu Zarządu Głównego Związku Kynologicznego w Polsce – Panu Andrzejowi Mani, a także Sędziom Kynologicznym i Wystawcom psów za umożliwienie fotografowania ich zwierząt. Profesor Jerzy Monkiewicz nie doczekał IV wydania „Kynologii. Wiedzy o psie”. Pracował nad jej kształtem w najcięższych chwilach choroby. W tym czasie ostatecznym niewiele było rzeczy ważniejszych niż ta książka.Spis treści:Od Wydawcy 51 Pochodzenie psa 71 1 Przodkowie psa 81 2 Udomowienie psa 132 Anatomia psa 192 1 Układ kostny 192 2 Układ mięśniowy 262 3 Układ pokarmowy 332 4 Układ oddechowy 492 5 Układ krwionośny 522 6 Układ nerwowy 572 6 1 Centralny układ nerwowy 572 6 2 Obwodowy układ nerwowy 582 6 3 Układ nerwowy wegetatywny 583 Narządy zmysłów 613 1 Węch 613 2 Słuch 713 3 Wzrok 743 4 Narządy czucia skórnego 774 Układ rozrodczy 794 1 Układ rozrodczy psów 794 2 Układ rozrodczy suk 834 2 1 Cieczka 884 2 2 Krycie 904 2 3 Kastracja 924 2 4 Sztuczne unasiennianie 944 2 5 Antykoncepcja u suk 954 2 6 Przerywanie ciąży 994 2 7 Zapłodnienie 1004 2 8 Rozpoznawanie ciąży u suk 1024 2 9 Poronienie 1034 2 10 Poród 1044 2 11 Niektóre komplikacje poporodowe 1104 2 12 Zaburzenia okołoporodowe 1154 2 13 Brak mleka 1164 2 14 Zapalenie gruczołu mlekowego 1174 2 15 Odsadzanie szczeniąt 1184 2 16 Ciąża urojona 1195 Wybrane zagadnienia z genetyki psów 1215 1 Cechy sprzężone z płcią 1365 2 Rodzaje sierści (szaty) u psów 1405 3 Dziedziczenie cech ilościowych 1556 Żywienie psów 1736 1 Składniki pokarmowe 1746 1 1 Białka 1746 1 2 Węglowodany 1776 1 3 Tłuszcze 1786 1 4 Witaminy 1796 1 5 Mikroelementy 1806 1 6 Woda 1816 2 Trawienie 1826 3 Zapotrzebowanie pokarmowe psów 1866 4 Karmy przemysłowe 1876 5 Bilans energetyczny 1886 6 Żywienie szczegółowe 1896 6 1 Psy dorosłe 1896 6 2 Suki ciężarne 1906 6 3 Suki karmiące 1906 6 4 Szczenięta pozostające z suką 1916 6 5 Szczenięta bez matki 1946 6 6 Psy pracujące 1976 6 7 Psy stare 1986 7 Zjadanie nieczystości 1986 8 Zatrucia psów roślinami ozdobnymi i dziko rosnącymi,produktami spożywczymi oraz odpadami kuchennymi 2007 Behawior i charakter psów 2137 1 Behawior i charakter 2137 2 Zachowania niepożądane 2237 3 Zachowania atawistyczne 2278 Choroby psów 2318 1 Infekcja 2318 2 Symptomy świadczące o chorobie psa 2338 2 1 Gorączka 2338 2 2 Saneczkowanie 2348 3 Choroba lokomocyjna 2358 4 Otyłość 2368 5 Padaczka (epilepsja) 2398 6 Stany zapalne przyzębia u psów 2418 7 Zapalenie ucha 2458 8 Zapalenie zatok przyodbytowych 2468 9 Hipertermia 2468 10 Dyskopatia 2478 11 Choroby bakteryjne 2518 11 1 Gruźlica 2518 11 2 Leptospiroza 2518 11 3 Borelioza 2538 12 Choroby wirusowe 2558 12 1 Wścieklizna 2558 12 2 Nosówka 2588 12 3 Parwowiroza 2628 12 4 Grypa psów 2638 13 Choroby wywołane przez pierwotniaki 2648 13 1 Toksoplazmoza 2648 13 2 Kokcydioza 2658 13 3 Babeszjoza 2668 13 4 Giardioza 2678 14 Choroby wywołane przez grzyby (grzybice) 2688 15 Choroby pasożytnicze 2708 15 1 Glista psia 2708 15 2 Tasiemce 2728 15 3 Nużyca 2748 15 4 Pchły 2758 15 5 Świerzb skórny 2768 16 Choroby metaboliczne 2778 16 1 Krzywica 2778 16 2 Rzucawka poporodowa 2788 16 3 Cukrzyca 2788 17 Hipoglikemia 2838 18 Kamienie moczowe 2858 19 Zaburzenia autoimmunologiczne 2868 19 1 Alergia pokarmowa 2868 19 2 Egzema 2878 19 3 Gościec 2898 20 Choroby nowotworowe 2908 21 Dysplazja stawów biodrowych 2918 22 Choroby dziedziczne związane z płcią 2968 22 1 Wady wrodzone pochwy i sromu 2968 22 2 Spodziectwo 2978 22 3 Wędzidełko przetrwałe 2978 22 4 Stulejka i załupek 2978 22 5 Wnętrostwo 2978 23 Lęk separacyjny u psów 2998 24 Opieka geriatryczna 3018 24 1 Starość 3018 24 2 Kamień nazębny 3018 24 3 Ropomacicze 3028 24 4 Zaćma 3038 24 5 Opieka zdrowotna nad starymi psami 3048 24 6 Eutanazja 3079 Pomoc w nagłych wypadkach 3099 1 Krwawienie 3099 2 Złamanie kości 3099 3 Wstrząs mózgu 3109 4 Biegunki 3119 5 Zaparcia 3129 6 Ciała obce w jamie ustnej i przełyku 3139 7 Utonięcia 3149 8 Użądlenia i ukąszenia 3149 9 Ukąszenie przez żmiję 3189 10 Podawanie leków 31910 Rasy psów 32110 I GRUPA I: Owczarki i inne psy pasterskiez wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła 33210 I 1 Sekcja 1: Owczarki 33210 I 1 1 Bearded collie FCI 271 33210 I 1 2 Bergamasco FCI 194 33410 I 1 3 Biały owczarek szwajcarski FCI 347 33510 I 1 4 Border collie FCI 297 33610 I 1 5 Československý vlčak FCI 332 33810 I 1 6 Ciobănesc românesc mioritic FCI 349 33910 I 1 7 Komondor FCI 53 34010 I 1 8 Lancashire heeler FCI 360 34110 I 1 9 Mudi FCI 238 34210 I 1 10 Owczarek australijski kelpie FCI 293 34410 I 1 11 Owczarek australijski (typ amerykański) FCI 342 34510 I 1 12 Owczarek belgijski FCI 15 34710 I 1 13 Owczarek chorwacki FCI 277 35010 I 1 14 Owczarek francuski beauceron FCI 44 35110 I 1 15 Owczarek francuski briard FCI 113 35210 I 1 16 Owczarek holenderski FCI 223 35310 I 1 17 Owczarek kataloński FCI 87 35410 I 1 18 Owczarek niemiecki FCI 166 35610 I 1 19 Owczarek pikardyjski FCI 176 35810 I 1 20 Owczarek pirenejski długowłosy FCI 141 35910 I 1 21 Owczarek południoworosyjski jużak FCI 326 36010 I 1 22 Owczarek staroangielski bobtail FCI 16 36110 I 1 23 Owczarek szetlandzki FCI 88 36310 I 1 24 Owczarek szkocki długowłosy FCI 156 36410 I 1 25 Owczarek szkocki krótkowłosy FCI 296 36510 I 1 26 Polski owczarek nizinny FCI 251 36610 I 1 27 Polski owczarek podhalański FCI 252 36710 I 1 28 Puli FCI 55 36810 I 1 29 Pumi FCI 56 36910 I 1 30 Schipperke FCI 83 37110 I 1 31 Welsh corgi cardigan FCI 38 37210 I 1 32 Welsh corgi pembroke FCI 39 37310 I 2 Sekcja 2: Psy pasterskie(z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła) 37410 I 2 1 Australian cattle dog FCI 287 37410 I 2 2 Bouvier des Flandres FCI 191 37510 II GRUPA II: Pinczery i sznaucery, molosy, szwajcarskie psy górskiei do bydła 37710 II 1 Sekcja 1: Pinczery i sznaucery 37710 II 1 1 Pinczery 37910 II 1 1 1 Doberman FCI 143 37910 II 1 1 2 Pinczer średni FCI 184 38110 II 1 1 3 Pinczer miniaturowy FCI 185 38110 II 1 2 Sznaucery 38210 II 1 2 1 Sznaucer olbrzym FCI 181 38210 II 1 2 2 Sznaucer średni FCI 182 38310 II 1 2 3 Sznaucer miniaturowy FCI 183 38410 II 1 3 Smoushond 38510 II 1 4 Czarny terier 38510 II 1 4 1 Czarny terier rosyjski FCI 327 38510 II 2 Sekcja 2: Molosy 38710 II 2 1 Mastify 38710 II 2 1 1 Bokser FCI 144 38710 II 2 1 2 Buldog angielski FCI 149 38910 II 2 1 3 Bullmastiff FCI 157 39010 II 2 1 4 Cane corso italiano FCI 343 39110 II 2 1 5 Dog argentyński FCI 292 39210 II 2 1 6 Dog kanaryjski FCI 346 39310 II 2 1 7 Dog niemiecki FCI 235 39410 II 2 1 8 Dog z Majorki FCI 249 39610 II 2 1 9 Dogue de Bordeaux FCI 116 39710 II 2 1 10 Fila brasileiro FCI 225 39910 II 2 1 11 Mastif angielski FCI 264 40010 II 2 1 12 Mastif neapolitański FCI 197 40110 II 2 1 13 Rottweiler FCI 147 40210 II 2 1 14 Shar pei FCI 309 40410 II 2 1 15 Tosa FCI 260 40510 II 2 2 Psy górskie 40710 II 2 2 1 Anatolian FCI 331 40710 II 2 2 2 Bernardyn FCI 61 40810 II 2 2 3 Hovawart FCI 190 41010 II 2 2 4 Landseer (typ kontynentalno-europejski) FCI 226 41110 II 2 2 5 Leonberger FCI 145 41210 II 2 2 6 Mastif hiszpański FCI 91 41310 II 2 2 7 Mastif pirenejski FCI 92 41410 II 2 2 8 Mastif tybetański FCI 230 41510 II 2 2 9 Nowofundland FCI 50 41710 II 2 2 10 Owczarek kaukaski FCI 328 41810 II 2 2 11 Owczarek środkowoazjatycki FCI 335 41910 II 2 2 12 Pirenejski pies górski FCI 137 42110 II 2 2 13 Tornjak FCI 355 42210 II 3 Sekcja 3: Szwajcarskie psy górskie i do bydła 42310 II 3 1 Berneński pies pasterski FCI 45 42310 II 3 2 Entlebucher FCI 47 42410 III GRUPA III: Teriery 42510 III 1 Sekcja 1: Teriery duże i średnie 42610 III 1 1 Airedale terrier FCI 7 42610 III 1 2 Bedlington terrier FCI 9 42710 III 1 3 Border terrier FCI 10 42810 III 1 4 Foksterier krótkowłosy FCI 12 42910 III 1 5 Foksterier szorstkowłosy FCI 169 43010 III 1 6 Irish soft coated wheaten terrier FCI 40 43010 III 1 7 Kerry blue terrier FCI 3 43110 III 1 8 Lakeland terrier FCI 70 43210 III 1 9 Manchester terrier FCI 71 43310 III 1 10 Niemiecki terier myśliwski FCI 103 43410 III 1 11 Parson Russell terrier FCI 339 43510 III 1 12 Terier brazylijski FCI 341 43610 III 1 13 Terier irlandzki FCI 139 43810 III 1 14 Terier walijski FCI 78 43910 III 2 Sekcja 2: Teriery małe 44010 III 2 1 Cairn terrier FCI 4 44010 III 2 2 Dandie dinmont terrier FCI 168 44110 III 2 3 Jack Russell terrier FCI 345 44210 III 2 4 Norfolk terrier FCI 272 44310 III 2 5 Norwich terrier FCI 72 44410 III 2 6 Sealyham terrier FCI 74 44510 III 2 7 Skye terrier FCI 75 44610 III 2 8 Terier czeski FCI 246 44710 III 2 9 Terier szkocki FCI 73 44810 III 2 10 West highland white terrier FCI 85 44910 III 3 Sekcja 3: Teriery w typie bull 45010 III 3 1 American staffordshire terrier FCI 286 45010 III 3 2 Bulterier FCI 11 45210 III 3 3 Bulterier miniaturowy FCI 359 45410 III 3 4 Staffordshire bull terrier FCI 76 45410 III 4 Sekcja 4: Toy teriery 45510 III 4 1 Australian silky terrier FCI 236 45510 III 4 2 Yorkshire terrier FCI 86 45610 IV GRUPA IV: Jamniki FCI 148 45810 V GRUPA V: Szpice i psy w typie pierwotnym 46210 V1 Sekcja 1: Nordyckie psy zaprzęgowe 46210 V1 1 Alaskan malamute FCI 243 46210 V1 2 Samoyed FCI 212 46310 V1 3 Siberian husky FCI 270 46510 V2 Sekcja 2: Nordyckie psy myśliwskie 46610 V2 1 Karelski pies na niedźwiedzie FCI 48 46610 V2 2 Łajka zachodniosyberyjska FCI 306 46710 V3 Sekcja 3: Nordyckie psy stróżujące i pasterskie 46810 V3 1 Västgötaspets FCI 14 46810 V4 Sekcja 4: Szpice europejskie 46910 V4 1 Szpic niemiecki FCI 97 46910 V5 Sekcja 5: Szpice azjatyckie i rasy pokrewne 47210 V5 1 Akita FCI 255 47210 V5 2 Akita amerykańska FCI 344 47410 V5 3 Chow-chow FCI 205 47510 V5 4 Shiba FCI 247 47610 V6 Sekcja 6: Psy ras pierwotnych 47710 V6 1 Basenji FCI 43 47710 V6 2 Nagi pies peruwiański FCI 310 47810 V6 3 Pies faraona FCI 248 48010 V7 Sekcja 7: Pierwotne rasy myśliwskie 48110 V7 1 Cirneco dell’Etna FCI 199 48110 V7 2 Podenco z Ibizy FCI 89 48210 V7 3 Podengo portugalski FCI 94 48310 V7 4 Thai ridgeback dog FCI 338 48410 VI GRUPA VI: Psy gończe i rasy pokrewne 48610 VI 1 Sekcja 1: Psy gończe 48710 VI 1 1 Duże psy gończe 48710 VI 1 1 1 Bloodhound – Pies św Huberta FCI 84 48710 VI 1 2 Średnie psy gończe 48810 VI 1 2 1 Gończy Hamiltona FCI 132 48810 VI 1 2 2 Gończy polski FCI 354 48910 VI 1 2 3 Gończy serbski trójkolorowy FCI 229 49110 VI 1 2 4 Gończy słowacki FCI 244 49110 VI 1 2 5 Gończy szwajcarski FCI 60 49210 VI 1 2 6 Ogar polski FCI 52 49310 VI 1 2 7 Porcelaine FCI 30 49510 VI 1 3 Małe psy gończe 49610 VI 1 3 1 Basset hound FCI 163 49610 VI 1 3 2 Beagle FCI 161 49710 VI 1 3 3 Grand basset griffon vendéen FCI 33 49910 VI 1 3 4 Petit basset griffon vendéen FCI 67 50010 VI 2 Sekcja 2: Posokowce 50110 VI 2 1 Alpejski gończy krótkonożny FCI 254 50110 VI 2 2 Posokowiec bawarski FCI 217 50210 VI 2 3 Posokowiec hanowerski FCI 213 50310 VI 3 Sekcja 3 Rasy pokrewne 50410 VI 3 1 Dalmatyńczyk FCI 153 50410 VI 3 2 Rhodesian ridgeback FCI 146 50510 VII GRUPA VII: Wyżły 50810 VII 1 Sekcja 1: Wyżły kontynentalne 50810 VII 1 1 Typ „braque” 50810 VII 1 1 1 Wyżeł niemiecki krótkowłosy FCI 119 50910 VII 1 1 2 Wyżeł niemiecki szorstkowłosy FCI 98 51010 VII 1 1 3 Wyżeł weimarski FCI 99 51010 VII 1 1 4 Wyżeł węgierski krótkowłosy FCI 57 51210 VII 1 1 5 Wyżeł włoski krótkowłosy FCI 202 51310 VII 1 2 Typ „spaniel” 51410 VII 1 2 1 Epagneul breton FCI 95 51410 VII 1 2 2 Mały münsterländer FCI 102 51510 VII 1 2 3 Wyżeł niemiecki długowłosy FCI 117 51610 VII 1 3 Typ „griffon” 51710 VII 1 3 1 Wyżeł czeski szorstkowłosy (fousek) FCI 245 51710 VII 2 Sekcja 2: Wyżły brytyjskie 51810 VII 2 1 Pointer 51810 VII 2 1 1 Pointer FCI 1 51810 VII 2 2 Setery 51910 VII 2 2 1 Seter angielski FCI 2 52010 VII 2 2 2 Seter irlandzki FCI 120 52110 VII 2 2 3 Seter irlandzki czerwono-biały FCI 330 52210 VII 2 2 4 Seter szkocki (gordon) FCI 6 52210 VIII GRUPA VIII: Aportery, płochacze i psy dowodne 52410 VIII 1 Sekcja 1: Retrievery 52410 VIII 1 1 Chesapeake bay retriever FCI 263 52510 VIII 1 2 Flat coated retriever FCI 121 52610 VIII 1 3 Golden retriever FCI 11 52710 VIII 1 4 Labrador retriever FCI 122 52710 VIII 1 5 Nova Scotia duck tolling retriever FCI 312 52810 VIII 2 Sekcja 2: Płochacze 52910 VIII 2 1 Clumber spaniel FCI 109 53010 VIII 2 2 Cocker spaniel amerykański FCI 167 53110 VIII 2 3 Cocker spaniel angielski FCI 5 53210 VIII 2 4 Kooikerhondje FCI 314 53310 VIII 2 5 Płochacz niemiecki FCI 104 53510 VIII 2 6 Springer spaniel angielski FCI 125 53610 VIII 2 7 Springer spaniel walijski FCI 126 53710 VIII 3 Sekcja 3: Psy dowodne 53710 VIII 3 1 Barbet FCI 105 53710 VIII 3 2 Hiszpański pies dowodny FCI 336 53810 VIII 3 3 Lagotto romagnolo FCI 298 53910 IX GRUPA IX: Psy ozdobne i do towarzystwa 54210 IX 1 Sekcja 1: Biszony i rasy pokrewne 54210 IX 1 1 Biszony 54210 IX 1 1 1 Bichon frisé FCI 215 54310 IX 1 1 2 Maltańczyk FCI 65 54310 IX 1 2 Coton de Tuléar 54410 IX 1 3 Lwi piesek 54510 IX 1 3 1 Lwi piesek FCI 233 54510 IX 2 Sekcja 2: Pudle 54610 IX 2 1 Pudel FCI 173 54610 IX 3 Sekcja 3: Małe psy belgijskie 54810 9 3 1 Gryfony 54810 IX 3 1 1 Gryfonik belgijski FCI 81 54910 IX 3 1 2 Gryfonik brukselski FCI 80 55010 IX 3 2 Brabantczyk 55010 IX 3 2 1 Brabantczyk FCI 82 55010 IX 4 Sekcja 4: Psy bezwłose 55110 IX 4 1 Chiński grzywacz FCI 288 55110 IX 5 Sekcja 5: Rasy tybetańskie 55310 IX 5 1 Lhasa apso FCI 277 55310 IX 5 2 Shih tzu FCI 208 55410 IX 5 3 Terier tybetański FCI 209 55510 IX 6 Sekcja 6: Chihuahua 55610 IX 6 1 Chihuahua FCI 218 55610 IX 7 Sekcja 7: Angielskie toy spaniele 55810 IX 7 1 Cavalier king Charles spaniel FCI 136 55810 IX 8 Sekcja 8: Chin japoński i pekińczyk 55910 IX 8 1 Pekińczyk FCI 207 55910 IX 9 Sekcja 9 Kontynentalne toy spaniele 56110 IX 9 1 Rosyjski toy FCI 352 56110 IX 9 2 Spaniel kontynentalny miniaturowy FCI 77 56210 IX 10 Sekcja 10 Kromfohrländer 56410 IX 11 Sekcja 11 Małe molosy 56410 IX 11 1 Boston terrier FCI 140 56410 IX 11 2 Buldog francuski FCI 101 56510 IX 11 3 Mops FCI 253 56610 X GRUPA X: Charty 56810 X 1 Sekcja 1: Charty długowłose 56810 X 1 1 Chart afgański FCI 228 56810 X 1 2 Chart perski (saluki) FCI 269 57010 X 1 3 Chart rosyjski borzoj FCI 193 57110 X 2 Sekcja 2: Charty szorstkowłose 57210 X 2 1 Chart szkocki (deerhound) FCI 164 57210 X 2 2 Wilczarz irlandzki FCI 160 57310 X 3 Sekcja 3: Charty krótkowłose 57510 X 3 1 Charcik włoski FCI 200 57510 X 3 2 Chart afrykański (azawakh) FCI 307 57610 X 3 3 Chart arabski (sloughi) FCI 188 57710 X 3 4 Chart polski FCI 333 57810 X 3 5 Greyhound FCI 158 58010 X 3 6 Whippet FCI 162 58110 XI Rasy nieuznane przez FCI 58210 XI 1 Biewer Yorkshire terrier a la pom pon 58210 XI 1 Chart kirgiski (tajgan) 58310 XI 3 Polski spaniel myśliwski 58411 Związek Kynologiczny w Polsce 58712 Zakup psa 59713 Dobrostan i utrzymanie psa 60314 Socjalizacja szczeniąt i wstępne układanie 60915 Hodowla psa rasowego 61916 Wystawy psów rasowych 63517 Pies w służbie człowieka 66117 1 Psy wojskowe i policyjne 66317 2 Psy ratownicze 66417 3 Psy wartownicze i stróżujące 66517 4 Psy pociągowe i transportowe 66517 5 Psy pasterskie 66617 6 Psy myśliwskie 66717 7 Psy w lecznictwie 66817 8 Psy sportowe 67017 9 Psy ozdobne i do towarzystwa 67317 10 Psy w sztuce i
w rozrywce 674Aneks 677Załącznik 1 Oddziały Związku Kynologicznego w Polsce 677Załącznik 2 Kody literowe oddziałów Związku Kynologicznego w Polscestosowane przy tatuowaniu szczeniąt 682Załącznik 3 Systematyka ras według FCIz uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras 683Alfabetyczny spis ras 713Spis rycin 719Literatura 723Indeks rzeczowy 729

Rośliny i zwierzęta

sense 7 spellcaster, kalendarz z cytatami na każdy dzień, airwrap, biały kruk stasiuk, nela na tropie szopów praczy, kenzo leau kenzo pour femme, kuku i historia pepka, rick stein, ilustrowany słownik angielsko-polski, biegnąca z wilkami książka, read people like a book, genshin lumine

yyyyy